اگر بخواهیم بگوییم “مراسم ترحیم چیست” و مراسم ختم چیست؟ باید توضیح دهیم که ترحیم در لغت به معنی “مهربانی کردن بر کسی” ویا “رحمک اﷲ گفتن کسی را” و یا “طلب آمرزش کردن بر کسی“. ترحیم عرفانی در معنی امروزی آن اقدامی است که به منظور کاهش اندکی از فشار و ناراحتی ناشی از از دست دادن عزیزان و یا حتی چیزهای مهمی که در زندگی از دست می دهید. این اقدام به فرد کمک میکند که از لحظه‌های سخت مربوط به فقدان عبور کند. در نتیجه به مرور زمان، تدریجاً تعادل روحی و روانی خود را بازیابی میکند. در ادامه به توضیح مراسم ترحیم می پردازیم.
آنچه در این مقاله می خوانیم:
موسیقی مراسم ترحیم چیست
در پاسخ به سوال “موسیقی مراسم ترحیم چیست” باید گفت که در این مراسم، اجرای موسیقیِ زنده برای عزیزان از دست رفته‌ی ما ایرانیها، از دیرباز مرسوم بوده است. این رسمی ست که دارای قدمت فراوانی بوده و در کتب قدیمی و رساله‌های عرفانی و حتی در شاهنامه حکیم فردوسی هم به آن اشاره شده است.
موسیقی مراسم ترحیم، نوعی اجرای مراسمِ بزرگداشت است که در آن به جای استفاده از مداح و صرفا خواندنِ ذکر مصیب، از سازهای محزون موسیقی ایران مانند نی و دف و سه تار استفاده میشود. از طرفی، نواهای غمگین و حزن‌انگیز موسیقی ایران مانند آواز دشتی و آواز شوشتری در این نوع مراسم خوانده میشود.
چه سازهایی در مراسم ترحیم نواخته می شود ؟
سازهای مراسم ترحیم چیست؟ در مراسم ترحیم از ساز های ایرانی به سبک های مختلف استفاده می شود. مراسم ترحیم عرفانی با نی یکی از پرطرفدارترین مراسم ترحیم و ختم محسوب میشود. دلیل این امر این است که زمانی که در مراسم های ترحیم عرفانی، نوازنده ی نی شروع به نواختن میکند. سکوتی حزن انگیز به یکباره بر مراسم حکم فرما میشود. شنوندگان با شنیدن این نواها آرامشی وصف ناپذیر را تجربه می کنند.
بسیار دیده شده که در حین اجرای گروه در مراسم ترحیم عرفانی، یکی از بستگان متوفی از مدیر گروه موسیقی خواسته که دقایقی را به دونوازی دف و نی اختصاص بدهیم. گروه دف و نی برای مراسم ترحیم همواره باعث ایجاد نوعی شور و خلسه در روح و جان نزدیکان شخص متوفی و مدعوین و حاضرین در مراسم ترحیم میشود.
استفاده از اشعار و آواز‌ها در مراسم ترحیم
ترحیمِ عرفانی اشاره‌ی مستقیمی به ادبیات کهن و اشعار عرفانی و معنوی دارد. استفاده از اشعار کهن و کلاسیک و عرفانی، فضایی کاملا معنوی را بر مراسم حاکم میکند.
بزن که سوزِ دلِ من به ساز میگویی
ز سازِ دل چه شنیدی که باز میگویی
همواره انسان با مقوله‌ی مرگ روبروست و این امری اجتناب ناپذیر است. مرگِ عزیزان با خود غم و اندوهِ فراوانی به همراه دارد. اما عده‌ای اعتقاد دارند، به جای گریه و شیون و زاری بر مرگ عزیزان، می توان از موسیقی حزن‌انگیز و اشعار عرفانی استفاده کرد. این امر باعث میشود که ما صرفا از گریه و زاری و شیون پرهیز کنیم. می توان در کنار سوگواری برای عزیزانمان، از اشعار عرفانی و پندآمیز و معنوی ادبیات ایران سود جسته و آن را در زندگی روزمره‌ی خود به کار گیریم.
استفاده از سازها و تصانیف خاطره انگیز، باعث میشود در آرامش بیشتری به یاد عزیز از دست رفته سوگواری کرده و در عین حال توشه‌ای هم از این مراسم برداشت کنیم.
چگونه بهترین مراسم ترحیم را برگزار کنیم؟
بی‌گمان روح عزیزان از دست رفته‌ی ما هم از اجرای این نوع مراسم همراه با سازهای موسیقی ایران، در آرامشِ بیشتری به سر خواهند برد.
موقع احوالپرسی با صاحبان عزا یا دیگر حاضرین در مراسم، سعی کنید لبخند نزنید و همچنین با دیگران در مورد مسائل خنده دار حرف نزنید. سازهایی که در این مراسم استفاده میشود، همگی قدمتی چند صدساله دارند و با روح و جانِ ایرانیان عجین هستند.
در خلال اجرای مراسم ترحیم عرفانی، مدعوین و نزدیکان متوفی، سکوت کامل اختیار میکنند. سپس مراسم با نوای سازها و صدای بمِ و محزون خواننده آغاز میشوند. در حین اجرا نوری کم و در فضایی باشکوه، در سکوت کامل با نوازندگی نوازندگان چیره دست سه تار و نی و دف آغاز می شود. سپس خواننده اشعاری عرفانی و حزن‌انگیز را دکلمه میکند. سپس تصانیفی فراخور حال مجلس که عموما تصانیفی نوستالژیک و خاطره‌انگیز هستند، اجرا میشود.
سکوتِ کامل حکمفرما میشود. مدعوین در حالی که یادِ عزیز از دست رفته‌شان رو زنده نگه داشته و به یادش سوگواری میکنند، از شنیدن موسیقی عرفانی و معنوی و خاطره‌انگیز نیز لذت میبرند. نوای دشتی نی و سه تار فضایی معنوی و حزن‌انگیز را فراهم می آورد.خواننده با عمق وجودش تصانیف و اشعار عرفانی را اجرا میکند. با پایان گرفتنِ مراسمِ ترحیمِ عرفانی، مدعوین با حالی خوب و روحی آرام، مراسم را ترک میکنند. این در حالیست که از شنیدن تصانیف حزن‌انگیز و عرفانی لذت کافی برده اند،
گروه موسیقیِ «سوگ بانگ» تجربه‌ی بالایی در اجرای مراسم ترحیم عرفانی دارد. همین امر باعث شده تا بستری فراهم شود تا خانواده‌های ایرانی به بهترین و باشکوه‌ترین شکل ممکن، مراسم ترحیم عزیزانشان را برگزار کنند.